Αρχικά να διευκρινίσουμε ότι "κατεύθυνση" σημαίνει την επιλογή ομάδας μαθημάτων που θα δώσουμε στις πανελλήνιες. Πλέον χρησιμοποιούμε τον όρο "ομάδα προσανατολισμού", για να έχουμε τη δυνατότητα πρόσβασης στις πανελλήνιες και στις σχολές του αντίστοιχου πεδίου.
Η επιλογή μας γίνεται στη β΄ λυκείου: η προετοιμασία μας είναι ανεπίσημη, αφού στην τάξη αυτή δεν προετοιμάζεσαι με όρους ύλης πανελληνίων. Οι υποψήφιοι/ες στην τάξη αυτή παίρνουμε τις απαραίτητες γνώσεις για να ανταποκριθούμε στο κάθε μάθημα. Πιο ολοκληρωμένη και συστηματική είναι η προετοιμασία που γίνεται στα φροντιστήρια. Καλό είναι να θεωρούμε ότι μία σωστή προετοιμασία είναι τουλάχιστον διετής (β΄ και γ΄ λυκείου) . Σε κάθε ομάδα προσανατολισμού οι υποψήφιοι δίνουν και προετοιμάζονται συστηματικά σε 4 μαθήματα:
1. Ανθρωπιστικών σπουδών:
i) Έκθεση
ii) Αρχαία
iii) Ιστορία
iv) Λατινικά
2. Θετικών σπουδών:
i) Έκθεση
ii) Φυσική
iii) Χημεία
iv) Μαθηματικά ή Βιολογία
3. Οικονομίας και πληροφορικής:
i) Έκθεση ii) ΑΟΘ (Αρχές Οικονομικής θεωρίας) iii) ΑΕΠΠ (Αρχές Προγραμματισμού) iv) Μαθηματικά
Τα μαθήματα, ως φιλοσοφία σπουδών μας προετοιμάζουν για τα εξειδικευμένα αντικείμενα επιστημών που θα συναντήσουμε στις σπουδές μας. Με την κάθε ομάδα προσανατολισμού ο/η υποψήφιος/α, έχει τη δυνατότητα να σπουδάσει το πανεπιστημιακό αντικείμενο για το οποίο ενδιαφέρεται. Σε άλλες σχολές η συνάφεια με τα βασικά μαθήματα είναι μεγάλη (π.χ. μαθηματικό, φιλολογία), σε άλλα μικρότερη (π.χ. γεωλογία, ανθρωπολογία). Κάθε ομάδα αντιστοιχεί σε ένα επιστημονικό πεδίο, μία ομάδα από συναφείς επιστήμες. Η θετική πρακτικά "σπάει", σε 2 υποομάδες, τις καθαρά θετικές επιστήμες (2ο πεδίο), με την επιλογή μαθηματικών και τις επιστήμες υγείας με επιλογή της βιολογίας (3ο πεδίο):
1. Ομάδα Προσανατολισμού Ανθρωπιστικών Σπουδών για πρόσβαση 1ο Πεδίο: Ανθρωπιστικών, Νομικών και Κοινωνικών Σπουδών
2. Ομάδα Προσανατολισμού Θετικών Σπουδών για πρόσβαση 2ο Πεδίο: Τεχνολογικών και Θετικών Σπουδών ή το 3ο Πεδίο: Τεχνολογικών και Θετικών Σπουδών
3. Ομάδα Προσανατολισμού Σπουδών Οικονομίας και Πληροφορικής για πρόσβαση 4ο Πεδίο: Σπουδών Οικονομίας και Πληροφορικής
Σε κάθε πεδίο επιστημών αντιστοιχούν συναφείς με αυτό τον κλάδο επιστήμες. Καλό θα ήταν πριν αποφασίσουμε πεδίο, άρα και κατεύθυνση να έχουμε και επίγνωση όλων των σχετικών ειδικοτήτων. Οι πιο αναγνωρίσιμες είναι οι ακόλουθες:
1ο Πεδίο-Ανθρωπιστικών Σπουδών: Ανθρωπιστικών, Νομικών και Κοινωνικών ΣπουδώνΝομικής, Φιλολογίας, Ιστορίας-Αρχαιολογίας, Ψυχολογίας, Θεολογίας, Ξένων Γλωσσών, Κοινωνιολογίας, Πολιτικών Επιστημών, Δημόσιας Διοίκησης, Επικοινωνίας & Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, Θεάτρου
2ο Πεδίο-Θετικών Επιστημών: Τεχνολογικών και Θετικών Σπουδών, Ηλεκτρολόγων Μηχανικών & Μηχανικών Ηλεκτρονικών Υπολογιστών, Μηχανολόγων και Ναυπηγών Μηχανικών, Πολιτικών, Τοπογράφων και Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Χημικών Μηχανικών, Επιστήμης Υλικών, Μαθηματικών, Φυσικής, Πληροφορικής, Χημείας, Γεωπονίας
3ο Πεδίο-Σπουδών Υγείας και Ζωής: Ιατρικής, Φαρμακευτικής, Βιολογίας, Νοσηλευτικής, Γεωπονίας, Επιστήμης Τροφίμων, Διατροφολογίας, Παραϊατρικών Επαγγελμάτων
4ο Πεδίο-Σπουδών Οικονομίας και Πληροφορικής: Οικονομικές, Χρηματοοικονομικές, Οργάνωσης & Διοίκησης Επιχειρήσων, Λογιστικής, Πληροφορικής, Μηχανικών Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών
Η επιλογή ομάδας σπουδών είναι αποφασιστικής σημασίας και θα πρέπει γίνει στη βάση κυρίως 3 κριτηρίων:
α) Σε ποια μαθήματα δεν έχω κενά και διαθέτω χαρακτηριστική άνεση;
β) Ποια επιστήμη και ποιο επιστημονικό πεδίο είναι πιο κοντά στα ενδιαφέροντά μου;
γ) Σε ποιον τομέα αναγνωρίζω προοπτικές μισθολογικές, καριέρας ή και μακροβιότητας (θα διατηρηθεί στην αγορά εργασίας για περισσότερα χρόνια).
Η επιλογή δεν είναι ζήτημα έμπνευσης ή ιδεών από το οικείο μας περιβάλλον. Αντίθετα προϋποθέτει μελέτη και ενασχόληση του/της υποψηφίου/ας σε πολλά επίπεδα:
Αναζητώ στο διαδίκτυο ονόματα σχολών και αναλυτικά προγράμματα σπουδών τους (μαθήματα ανά εξάμηνο, σύνολο εξαμήνων, πόλη σπουδών). Το HyperSchul μπορεί να σε βοηθήσει με αυτό τον οδηγό!
Αναζήτηση χρειάζεται και η εργασιακη εμπειρία άλλων επαγγελματιών, επιστημόνων του χώρου. Μπορούμε να βρούμε ικανοποιητικό υλικό σε blogs του χώρου, σε fora, αλλά και σε σχόλια σε δημοφιλείς ιστοτόπους όπως το youtube, το reddit ή το quora. Να σημειωθεί ότι και αυτού του τύπου να σχόλια θα πρέπει να τα εκλάβουμε συμβουλευτικά, συμπληρωματικά και συνδυαστικά από διαφορετικά άτομα.
Στο κοινωνικό μας περιβάλλον υπάρχουν άτομα που θα μπορούσαν να μα βοηθήσουν. Είτε συγγενικά πρόσωπα, είτε γνωστοί, αλλά ακόμη και καθηγητές μας στο σχολείο μπορούν να μας καθοδηγήσουν, όχι να μας πουν τι να κάνουμε. Η γνώση τους είναι πολύτιμη, γιατί μπορούν να μας διαλευκάνουν πτυχές του επαγγελματισμού του χώρου μας, αλλά ακόμη και το ακαδημαϊκό υπόβαθρο που θα μας χρειαστεί (μεταπτυχιακά, έρευνα, βιβλιογραφία κτλ.)
Η αξιολόγηση του υποψηφίου και από ψυχολογικής άποψης δε θα πρέπει να υποτιμηθεί. Τόσο οι ικανότητες και τα ψυχολογικά χαρακτηριστικά μας όσο και οι επιδόσεις μας (ποιοτικά και ποσοτικά στοιχεία) θα πρέπει να αξιολογηθούν. Υπάρχουν αρκετά τεστ επαγγελματικού προσανατολισμού, οδηγοί σπουδών για το πανεπιστήμιο (βλέπε Βιβλιοθήκη), αλλά και βίντεο-παρουσιάσεις από εξειδικευμένους φορείς/κανάλια. Στο χώρο του επαγγελματικού προσανατολισμού δραστηριοποιούνται και εξειδικευμένες εταιρείες συμβουλευτικής όπως η Orientum , το Πανόραμα όσο και φορείς όπως ο ΕΟΠΠΕΠ.
Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να θυμόμαστε ότι η επιλογή είναι πολυπαραγοντική, έχει να κάνει με πολλές, επί μέρους λεπτομέρειες, που μας ενδιαφέρουν και πρέπει εν τέλει να είναι συνειδητή και δική μας ευθύνη. Επιτυχημένο επαγγελματικά είναι το πρόσωπο που δραστηροποιείται σε ένα χώρο και ταυτόχρονα τη συμβολή του και τις γνώσεις του ζητούν και άλλοι επιστημονικοί κλάδοι. Η εξειδίκευση και η κατάρτιση που θα λάβουμε δεν ολοκληρώνεται με το πτυχίο, συνεχίζει για όσο χρόνο είμαστε ενεργοί επαγγελματικά.