ΣΧΟΛΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ 2022-2023
2. «Αρχαία Ελληνικά, Φάκελος Υλικού» Γ' τάξη Γενικού Λυκείου, Υ.ΠΑΙ.Θ./Ι.Τ.Υ.Ε. «ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ»
4. Οικονόμου Μ., Γραμματική της Αρχαίας Ελληνικής, Υ.ΠΑΙ.Θ./Ι.Τ.Υ.Ε. «ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ»,
Για την εξέταση του μαθήματος «Αρχαία Ελληνικά» της Ομάδας Προσανατολισμού Ανθρωπιστικών Σπουδών, ο τρόπος εξέτασης δομικά οργανώνεται με τους ακόλουθους τύπους θεμάτων:
1. Δίνονται στους υποψηφίους/ες αποσπάσματα διδαγμένου κειμένου 12 - 20 στίχων με νοηματική συνοχή και τους ζητείται να απαντήσουν σε:
i) Μία (1) ερώτηση κατανόησης με την οποία ζητείται να αποκωδικοποιήσουν σημεία του κειμένου και να αντλήσουν βασικές πληροφορίες που εντοπίζονται στο κείμενο. Η ερώτηση μπορεί να διαιρείται σε δύο υποερωτήματα με τη μορφή ερωτήσεων κλειστού τύπου (σωστού ή λάθους, πολλαπλών επιλογών, αντιστοίχισης, συμπλήρωσης κενών κλπ) ή ανοικτού τύπου.
ii) Δύο (2) ερωτήσεις ερμηνευτικές, που μπορεί να αναφέρονται σε ιδέες/αξίες/προβλήματα, σε στάσεις/ήθος/ χαρακτήρα των προσώπων, στο ιστορικό/κοινωνικό/ πολιτιστικό πλαίσιο της εποχής του έργου, στη δομή/ σύνθεση του κειμένου, σε υφολογικά/αισθητικά θέματα, με βάση το απόσπασμα.
iii) Μία (1) ερώτηση κλειστού τύπου που αναφέρεται στο γραμματειακό είδος στο οποίο ανήκει το κείμενο, στον συγγραφέα ή στο έργο του.
iv) Μία (1) ερώτηση λεξιλογική-σημασιολογική (σύνδεση λέξεων αρχαίας και νέας, διατήρηση ή αλλαγή της σημασίας τους, οικογένειες ομόρριζων λέξεων, απλών ή σύνθετων, συνώνυμα, αντώνυμα).
v) Δίνεται αδίδακτο παράλληλο κείμενο στη νέα ελληνική από την αρχαία ή νεότερη γραμματεία, ελληνική και παγκόσμια, και καλούνται να απαντήσουν σε μία (1) ερώτηση ερμηνευτική, με την οποία ζητείται να συγκρίνουν το παράλληλο κείμενο με το κείμενο αναφοράς.
2. Δίνεται, επίσης, αδίδακτο πεζό κείμενο αττικής διαλέκτου 12 - 20 στίχων στερεότυπης έκδοσης με νοηματική συνοχή. Στο αδίδακτο κείμενο προτάσσεται σύντομο σχετικό εισαγωγικό σημείωμα, μέσω του οποίου δίνονται εξωκειμενικές πληροφορίες απαραίτητες για την κατανόηση του κειμένου.
Οι υποψήφιοι/ες καλούνται:
i) Να μεταφράσουν στα νέα ελληνικά μέρος του κειμένου από τέσσερις έως έξι στίχους.
ii) Να απαντήσουν σε μια ερώτηση κατανόησης που αναφέρεται στον νοηματικό άξονα του κειμένου.
iii) Να απαντήσουν σε μια (1) ερώτηση γραμματικής, η οποία μπορεί να αναλύεται σε δύο υποερωτήματα.
iv) Να απαντήσουν σε μια (1) ερώτηση συντακτικού (π.χ. αναγνώριση λέξεων/φράσεων/προτάσεων/άλλων δομικών στοιχείων του κειμένου, μετασχηματισμός μέρους του κειμένου ως προς τη δομολειτουργική του διάσταση), η οποία μπορεί να επιμερίζεται σε δύο υπο-ερωτήματα.
3. Κάθε ζητούμενη ερώτηση-δραστηριότητα που τίθεται για το διδαγμένο ή το παράλληλο ή το αδίδακτο κείμενο βαθμολογείται με δέκα (10) μονάδες της εκατοντάβαθμης κλίμακας.
Για την εξέταση των παραπάνω θεμάτων, τόσο στο διδαγμένο όσο και στο αδίδακτο κείμενο, κρίνεται σκόπιμο να αξιοποιείται ποικιλία τύπων ασκήσεων/ερωτήσεων.
Από το σχολικό βιβλίο: Κοπιδάκης Μ., Πατρικίου Έ., Λυπουρλής, Δ., Μωραΐτου Δ., «Αρχαία Ελληνικά, Φιλοσοφικός Λόγος», Γ' τάξη Γενικού Λυκείου, Υ.ΠΑΙ.Θ./Ι.Τ.Υ.Ε. «ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ»
Εισαγωγή:
Δ. Ο ΣΩΚΡΑΤΗΣ
Κεφ. Δ2: Οι φιλοσοφικές ιδέες του Σωκράτη. Διαλεκτική, μαιευτική, ειρωνεία. Η αναζήτηση των ορισμών, η επαγωγική μέθοδος και η ηθική.
Κεφ. Δ3: Η δίκη και ο θάνατος του Σωκράτη.
Ε. Ο ΠΛΑΤΩΝ:
Κεφ. Ε1: Ο βίος του.
Πλάτων, Πρωταγόρας:
Β. Η φιλοσοφική σημασία του διαλόγου
Γ. Ο μύθος του Πρωταγόρα για τη δημιουργία του ανθρώπου και την αρετή (Στην εξεταστέα ύλη δεν περιλαμβάνονται «Ησιόδου, Θεογονία, Ο μύθος του Προμηθέα, πρωτότυπο (στ. 507-569) και νεοελληνική απόδοσή του από τον Π. Λεκατσά, και «Αισχύλου, Προμηθέας Δεσμώτης, Η προσφορά του Προμηθέα στον ανθρώπινο πολιτισμό, πρωτότυπο (στ. 436-506) και νεοελληνική απόδοσή του από τον Τ. Ρούσου).
Πλάτων, Πολιτεία
Εισαγωγή στην Πολιτεία
1. Νεανικές φιλοδοξίες και απογοητεύσεις,
2. Η συγγραφή της Πολιτείας,
3. Η σκηνοθεσία και τα πρόσωπα του διαλόγου,
6. Οι τρεις τάξεις,
8. Η αγωγή των φυλάκων,
12. Οι φιλόσοφοι-βασιλείς,
13. Η δικαιοσύνη.
- Η αλληγορία του σπηλαίου, εισαγωγικό σημείωμα.
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ
Βίος και έργα
- Πότε και πού γεννήθηκε ο Αριστοτέλης - Λίγα λόγια για την καταγωγή του, Ο Αριστοτέλης στην Ακαδημία του Πλάτωνα: Μαθητής πρώτα, δάσκαλος στη συνέχεια, Ο Αριστοτέλης στη Μακεδονία: Δάσκαλος του Αλέξανδρου, Επιστροφή του Αριστοτέλη στην Αθήνα: Αρχίζει η τρίτη περίοδος της φιλοσοφικής του δραστηριότητας. Ο Αριστοτέλης διδάσκει στο Λύκειο,
- Ο Αριστοτέλης εγκαταλείπει οριστικά την Αθήνα - Το τέλος της ζωής του. Αριστοτέλης, Ἠθικά Νικομάχεια Εισαγωγή (ολόκληρη)
- Αριστοτέλης, Πολιτικά Εισαγωγή (ολόκληρη)
Από το σχολικό βιβλίο: «Αρχαία Ελληνικά, Φάκελος Υλικού» Γ' τάξη Γενικού Λυκείου Κείμενα αναφοράς από τις παρακάτω θεματικές ενότητες, όπως αυτά εμφανίζονται στον Φάκελο Υλικού:
Α. Η αντίληψη για τη φιλοσοφία: Η φιλοσοφία και η διαμόρφωση του ανθρώπου
Α.1 Γιατί φιλοσοφεί ο άνθρωπος;
- ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ, Μετά τα φυσικά, A 2, 98b12-28
Α.2 Η πρακτική και πολιτική διάσταση της φιλοσοφίας
- ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ, Προτρεπτικός πρός Θεμίσωνα, αποσπάσματα 8-9
Α.3 Η φιλοσοφία ως προϋπόθεση για την ευδαιμονία
- ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ, Επιστολή στον Μενοικέα, 122
Β. Η δημιουργία της ανθρώπινης κοινωνίας και η πολιτική αρετή (Πλάτων, Πρωταγόρας)
Β.4 Ο πρωταγόρειος μύθος: Η διανομή των ιδιοτήτων στα ζώα
- ΠΛΑΤΩΝ, Πρωταγόρας, 320c-321b (ενότητα: 2η σχολικού βιβλίου, Υ.ΠΑΙ.Θ./Ι.Τ.Υ.Ε. «ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ»)
Β.5 Ο πρωταγόρειος μύθος: Η κλοπή της φωτιάς- έντεχνη σοφία και λόγος
- ΠΛΑΤΩΝ, Πρωταγόρας, 321b-322a (ενότητα: 3η σχολικού βιβλίου, Υ.ΠΑΙ.Θ./Ι.Τ.Υ.Ε. «ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ»)
Β.6 Ο πρωταγόρειος μύθος: Το δώρο του Δία-η πολιτική αρετή ως κοινή και αναγκαία ιδιότητα των ανθρώπων
- ΠΛΑΤΩΝ, Πρωταγόρας, 322a-323a (ενότητα: 4η σχολικού βιβλίου, Υ.ΠΑΙ.Θ./Ι.Τ.Υ.Ε. «ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ»)
Β.7 Η συγκρότηση της πόλεως
- ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ, Πολιτικά, Α 1.12, 1253a29-39 (ενότητα: 14η σχολικού βιβλίου, που δίνεται σε μετάφραση, Υ.ΠΑΙ.Θ./Ι.Τ.Υ.Ε. «ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ»)
Γ. Η παιδεία και η αναζήτηση της αλήθειας - η ανθρώπινη φύση και το χρέος του φιλοσόφου
Γ.8 Η αλληγορία του σπηλαίου: Οι δεσμώτες
- ΠΛΑΤΩΝ, Πολιτεία, 514a-515c (ενότητα: 11η σχολικού βιβλίου, Υ.ΠΑΙ.Θ./Ι.Τ.Υ.Ε. «ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ», με προσθήκη κειμένου στον Φάκελο Υλικού)
Γ.9 Η αλληγορία του σπηλαίου: Η παιδεία
- ΠΛΑΤΩΝ, Πολιτεία, 518b-519a, με προσθήκη κειμένου στον Φάκελο Υλικού
Γ.10 Η αλληγορία του σπηλαίου: Οι φιλόσοφοι
- ΠΛΑΤΩΝ, Πολιτεία, 519b-520a (ενότητες: 12η και 13η σχολικού βιβλίου, Υ.ΠΑΙ.Θ./Ι.Τ.Υ.Ε. «ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ»)
Γ.11 Ο χαρακτήρας και οι στόχοι της παιδείας
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ, Πολιτικά, Θ 1.3-2.1, 1337a33-b11 (ενότητα: 20η σχολικού βιβλίου, Υ.ΠΑΙ.Θ./Ι.Τ.Υ.Ε. «ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ»)
Δ. Ο άνθρωπος ανάμεσα στους ανθρώπους - η ηθική αρετή
Δ.12 Η ηθική αρετή
- ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ, Ἠθικά Νικομάχεια, Β 1. 1-4, 1103a14-b2 (ενότητες: 1η και 2η σχολικού βιβλίου Υ.ΠΑΙ.Θ./Ι.Τ.Υ.Ε. «ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ»)
Δ.13 Η Ηθική αρετή και η ηθική πράξη
- ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ, Ἠθικά Νικομάχεια, Β 1.5-8, 1103b2-25 (ενότητες: 3η και 4η σχολικού βιβλίου,
Υ.ΠΑΙ.Θ./Ι.Τ.Υ.Ε. «ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ»)
Δ.14 Ηθική αρετή και μεσότητα
- ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ, Ἠθικά Νικομάχεια, Β 6.4-8, 1106a26-b7 (ενότητα: 7η σχολικού βιβλίου, Υ.ΠΑΙ.Θ./Ι.Τ.Υ.Ε. «ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ»)
Δ.15 Ορισμός της αρετής
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ, Ἠθικά Νικομάχεια, Β 6.10-13∙16, 1106b18-28∙ 1106b36-1107a6 (ενότητες: 9η και 10η, Υ.ΠΑΙ.Θ./Ι.Τ.Υ.Ε. «ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ»)
Ε. Ο άνθρωπος μέσα στην πόλη - η πολιτική αρετή
Ε.16 Η πόλις
- ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ, Πολιτικά, Α 1.1-8, 1252a1-7∙b27-32 (ενότητες: 11η και 12η σχολικού βιβλίου, Υ.ΠΑΙ.Θ./Ι.Τ.Υ.Ε. «ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ»)
Ε.17 Ο άνθρωπος ζῷον πολιτικόν
- ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ, Πολιτικά, Α 1. 10-11, 1253a7-18 (ενότητα: 13η σχολικού βιβλίου, Υ.ΠΑΙ.Θ./Ι.Τ.Υ.Ε. «ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ»)
Ε.18 Η αρχή της πλειοψηφίας
- ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ, Πολιτικά, Γ6. 3-4, 1281a39-b10 (κείμενο στον Φάκελο Υλικού)
ΣΤ. 21 Η νέα οικουμένη
- ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ, Περί Ἀλεξάνδρου τύχης καί ἀρετῆς, 6 329 A-D (κείμενο στον Φάκελο Υλικού)
ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
1. ΚΕΙΜΕΝΟ
Αδίδακτο πεζό κείμενο αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων της αττικής διαλέκτου.
2. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ – ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ
α. Η ύλη που περιλαμβάνεται στα σχολικά βιβλία του Γυμνασίου Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Α' Γυμνασίου, Β' Γυμνασίου, Γ' Γυμνασίου.